Ex-moslims en discipelschap

We leven in een unieke tijd wat betreft de groei van het christendom onder moslims, ook in Nederland. Mede door de komst van asielzoekers komen de laatste decennia meer moslims op bezoek in een Nederlandse kerk dan al de eeuwen ervoor. Ook komen ze meer dan ooit tevoren uit voor de zending volstrekt gesloten landen.

Ex-moslims

Door het groeiende aantal geïnteresseerde moslims zien Nederlandse kerken zich geconfronteerd met nieuwe vragen en uitdagingen; vragen over de opvang van moslimzoekers, over doopvoorbereiding, taal- en cultuurbarrières, afval van het geloof, en de problematiek van gemengde huwelijken van (ex-)moslims met Nederlandse gemeenteleden. Nederlandse kerken zouden veel meer gebruik moeten maken van ervaringen en activiteiten van ex-moslims, zodat ze het wiel niet steeds opnieuw hoeven uit te vinden. Dit zal tot zegen zijn van zowel de christen met een moslimachtergrond alsook voor de Nederlandse kerk. Het zal zelfs tot nieuwe kansen in zending kunnen leiden.

Struikelblok 1: Isolement

Het is algemeen bekend dat een moslim die christen wordt erg alleen komt te staan in het sociale leven. Meer nog dan regelrechte verwerping door medemoslims komt dit door een groeiende vervreemding van de islamitische achtergrond van familie en landgenoten. Een vervreemding die vaak verergert omdat de omgeving zich opeens meer islamitisch gaat gedragen als reactie op de bekering. Maar er is nog een ander isolement van ex-moslims, namelijk dat in Nederlandse kerken. Het isolement van christen zijn met een moslimachtergrond, temidden van christenen die zijn opgegroeid in een kerk. Ex-moslims hebben andere geloofsvragen, andere gewoontes, andere behoeftes. Om twee voorbeelden te noemen: voor een Nederlandse christen is de zondagochtenddienst heilig, voor een ex-moslim is christelijke gemeenschap juist iets van momenten dat hij het moeilijk heeft. Nederlanders zijn dol op bijbelstudiediscussies met een relativistische conclusie (want ‘zo kun je het ook zien’), een ex-moslim zoekt juist naar praktische duidelijkheid in zijn nieuwe geloof. Zo zijn er tal van verschillen.

Troetelmoslim

Het gevoel dat ze de enige ex-moslim zijn in de wijde omgeving versterkt dit isolement. Dit werkt niet alleen eenzaamheid en het niet begrepen worden in de hand, maar ook angst om voor Jezus uit te komen. Het zorgt verder voor een heel ander gevaar in Nederlandse kerken, namelijk die van de troetel-ex-moslim, want ‘onze kerk heeft toch maar mooi een moslim tot geloof zien komen’. Deze persoon is een eregast, een buitengewoon lid, en daardoor toch ook weer een aparte vogel in de monokleurige kerk.

Netwerk

Dit isolement is pas te doorbeken door contact met andere christenen met dezelfde etnische achtergrond. Het enkele feit van ex-moslim zijn, is dan ook niet het enige, ook de directe herkenbaarheid en de hartstaal spelen een belangrijke rol. Deze mogelijkheid doet zich steeds vaker voor omdat ex-moslims elkaar weten te vinden en zich organiseren. Er bestaan momenteel zulke netwerken, alhoewel sommige nog erg klein, voor Afghanen, Iraniërs, Arabischsprekenden, Koerden en Somaliërs.

Struikelblok 2: Veinzen en misverstanden

Een frequent terugkerend probleem voor Nederlandse kerken bij discipelschap van ex-moslims is die van de doopvoorbereiding en nazorg. Hoe weet je of een ex-moslim klaar is voor de doop, hoe weet je of ze het allemaal echt begrijpen? Menig kerkgemeenschap is zwaar teleurgesteld geraakt in het werk onder asielzoekers omdat relatief veel van hen die gedoopt zijn, ook weer afhaken. Veelal spelen verschillende motieven een rol bij bekering; de één is nog half moslim maar vindt christenen zulke aardige mensen, de ander is juist zo afgeknapt op de islam dat hij of zij vooral om die reden christen wil worden. Meestal komt een gemiddelde Nederlander daar niet, of in elk geval niet snel, achter. Taal, cultuur en het feit dat ‘veinzen’ bij menig oosterling in het bloed zit, maakt dit zo moeilijk. Helaas willen Nederlanders vaak niet erkennen dat ze ‘hun’ ex-moslimvrienden eigenlijk niet goed kennen. Daarom wordt niet, veel te laat, of te weinig gebruik gemaakt van de activiteiten van christenlandgenoten, juist van hen die zelf ook moslim geweest zijn. Een enkeling kiest ervoor om afstand te houden van andere ex-moslims omdat ze traumatische ervaringen met landgenoten hebben, of gewoon bang zijn, maar het kan evengoed zijn dat ze iets te verbergen hebben. En juist dat is op den duur een struikelblok in hun groei naar volwassen christen-zijn.

Struikelblok 3: Opvoeding

Het eerder genoemde isolement van ex-moslims kan, zoals gezegd, leiden tot het gevaar van vertroeteling door de Nederlandse kerk. Allerlei onzindenkbeelden die we van Nederlanders geen moment zouden accepteren, worden met een begrijpende glimlach van een ex-moslim door de vingers gezien ‘want ze zijn toch mooi uit de dwaling van de islam gestapt’. Sommigen krijgen zelfs al snel geestelijke voorrechten (bijvoorbeeld met hun getuigenis in de schijnwerpers) die niet gelijk opgaan met hun karakterontwikkeling. Ook kan de persoon in kwestie in het begin zozeer verwend worden dat hij of zij op de lange duur teleurgesteld wordt als het nieuwe ervan af is.

Ongastvrij

Het andere uiterste bestaat natuurlijk evenzeer. Moslimzoekers die zeer afwachtend worden behandeld, een groot gebrek aan gastvrijheid en de afwezigheid van een gezond christelijk gemeenschapsleven. Ex-moslims mogen aanschuiven bij de zondagochtenddienst net zoals een Nederlander. En dus wordt integratie in het lichaam van Christus gemeten aan het aantal keren dat je een kerkbank warm houdt.

Geestelijke kinderen

In beide gevallen leggen Nederlandse kerken in hun discipelschap de nadruk op Bijbels onderwijs, en omdat ex-moslims vooral volwassenen betreffen, ook nog eens op een volwassenenniveau. We hebben echter te maken hebben met geestelijke kinderen, die niet alleen melk nodig hebben, maar ook een goede opvoeding. Dus niet zozeer catechisatie, maar omgang met geestelijke vaders en moeders. Geen kennis ‘die opgeblazen maakt’ maar vernieuwing van denken door het praktische voorleven van het geloof in christelijke gezinnen en in een actief gemeenteleven. Daarbij hebben Nederlandse christenen ter plaatse en volwassen christen landgenoten van ex-moslims elkaar nodig. Als broodnodige aanvulling in het bieden van evenwichtige discipelschap.

Celgroepen, huiskerken en netwerken

De meest effectieve vorm van discipelschap van ex-moslims is die van de vorming van een netwerk van celgroepen of huiskerken: kleine, laagdrempelige bijeenkomsten veelal geleid door ex-moslims zelf, waarin gemeenschap, gebed, aanbidding en bijbelstudie centraal staan. De groepjes zijn nooit veel groter dan twaalf personen, de betrokkenheid is vooral ook door de monoculturele setting groot, evenals het begrip van de lessen, de herkenbaarheid van vragen en antwoorden, de diepgang van aanbidding en vrij gebed in de eigen taal. De celgroepen staan met elkaar in contact en iedere celgroepleider wordt elders geestelijk gevoed en begeleid in de eigen taal zodat hij of zij kan geven èn ontvangen. Daarnaast zijn er regelmatig conferenties, toerustingsweekenden en evangelisatiediensten waarbij ex-moslims zelf uitreiken naar hun landgenoten, wat doorgaans veel effectiever is. Op steeds meer plaatsen in Nederland ontstaan dit soort activiteiten van moslims die christen zijn geworden. Zo zijn er in 22 plaatsen in Nederland groeiende groepjes van Iraanse huiskerken die vanuit een trainingscentrum in Haarlem worden ondersteund (www.sama-centrum.nl).

Afstemming tussen ‘eerste en tweede linie’

In het werk van stichting Gave wordt een bruikbaar onderscheid gemaakt tussen de ‘eerste en tweede linie’ in het werk onder asielzoekers (www.gave.nl). De meeste Nederlandse kerken staan aan de eerste linie in hun contacten met (ex-) moslims in de buurt en eigen gemeente. Zoals blijkt uit dit artikel is dat niet eenvoudig en is er behoefte aan een tweede linie waarin verdieping, toerusting en ondersteuning wordt geboden aan de contacten in de eerste linie. Dus een eerste linie van direct contact en christelijk leven van Nederlandse christenen en (ex-) moslims en een tweede linie van discipelschap en evangelisatie in de taal van de doelgroepen.

Doorverwijzen

Bij een betere afstemming tussen eerste en tweede linie, dus tussen een netwerk van ex-moslims en Nederlandse kerken, snijdt het mes aan twee kanten. Ex-moslims ontvangen discipelschap in de eigen taal, kunnen worden begeleid bij specifieke vragen en behoeftes die ze hebben en vinden de ‘gemeenschap der heiligen’ ook bij taal- en lotgenoten. Nederlandse kerken die met dit netwerk in contact staan, kunnen zo niet alleen doorverwijzen maar ook beter begrijpen waar hun (ex-)moslim contact staat, wat de noden en behoeften zijn en hoe ze daarop kunnen inspelen. Het wiel van effectieve discipelschap van christenen met een moslimachtergrond hoeft niet opnieuw uitgevonden te worden. Aan de andere kant is een dergelijk netwerk van celgroepen en activiteiten gebaat bij een goede communicatie naar de doelgroep in de eerste linie. Om regelmatig toerusting te bieden aan ex-moslims is reiskostenvergoeding onontbeerlijk, maar ook praktische ondersteuning bij het organiseren van activiteiten en het vinden van ruimtes voor celgroepen, en natuurlijk ook geestelijke steun en bemoediging voor dit pionierswerk.

Wisselwerking

Als we de voornoemde afstemming meer in praktijk brengen, dan krijgt het lichaam van Christus er een unieke dimensie bij; een wisselwerking tussen Nederlandse kerken en gemeenschappen van ex-moslims. Deze eenheid zal niet alleen een getuigenis zijn voor Nederland, maar ook voor de wereld. Want sterkere discipelen onder ex-moslims zal uiteindelijk ook leiden tot het uitzenden van hen naar de landen van herkomst!

Thema: Moslims liefhebben en dienen

Dit artikel hoort bij het thema 'Moslims liefhebben en dienen' van ons netwerk Loving & Serving Muslims. Ontdek op ons thema-overzicht meer artikelen en mogelijkheden om met jouw christelijke geloofsgemeenschap of community een volgende stap te zetten.

Naar het overzicht