Op maandag 21 april is paus Franciscus overleden. Namens de MissieNederland-alliantie betuigen we ons medeleven aan allen die geraakt zijn door zijn heengaan, in het bijzonder aan de Nederlandse Rooms-katholieke gemeenschap. Hiermee sluiten wij ons aan bij het blijk van medeleven vanuit de wereldwijde familie van de Evangelische Alliantie.
In memoriam
Paus Franciscus, geboren als Jorge Mario Bergoglio op 17 december 1936 in Buenos Aires, Argentinië, werd op 13 maart 2013 verkozen tot Bisschop van Rome. Hij was de oudste van vijf kinderen van Mario Bergoglio, een immigrant uit Italië, en Regina Sívori, wier ouders eveneens uit Italië afkomstig waren. Jorge groeide thuis op met de Italiaanse taal en sprak Spaans op school. Op 21-jarige leeftijd, na een ernstige longaandoening, werd hij door een priester aangemoedigd om zich in te schrijven bij het regionale seminarie om priester te worden. In 1960, op 23-jarige leeftijd, legde hij de geloften van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid af binnen de orde van de Jezuïeten en behaalde hij tevens een graad in de filosofie. (Niet alle jezuïeten zijn priesters en niet alle priesters behoren tot een kloosterorde. Jorge legde de vierde en laatste jezuïetengelofte af in 1973.) Van 1960 tot 1992 had hij een indrukwekkende carrière als jezuïetisch opvoeder.
In 1992 werd hij benoemd tot hulpbisschop van Buenos Aires, en in 1998 tot aartsbisschop. In deze functies stichtte hij nieuwe parochies, leidde hij prolife-initiatieven en ontwikkelde hij pastorale zorg voor de armen in sloppenwijken. Hij gaf concreet invulling aan zijn gelofte van armoede door te voet te gaan of met het openbaar vervoer te reizen (en geen auto te gebruiken), en door in een bescheiden appartement te wonen in plaats van luxe te zoeken vanwege zijn functie. Gewone mensen wisten hem te vinden in bepaalde trams, onderweg naar of van zijn kantoor, waar ze pastorale begeleiding konden ontvangen. In 2001 werd hij door paus Johannes Paulus II tot kardinaal benoemd en aanvaardde hij functies in belangrijke Vaticaanse commissies, maar hij bleef zijn werk als aartsbisschop in Argentinië voortzetten. Sommigen verwachtten dat hij paus zou worden na het overlijden van Johannes Paulus II in 2005.
Als paus koos hij de naam “Franciscus” om het voorbeeld van Franciscus van Assisi (1181–1226) te benadrukken, die bekend stond om het afwijzen van rijkdom, het prediken onder de armen en zijn liefde voor de schepping. In die geest heeft hij geprobeerd de kosten en corruptie binnen de katholieke hiërarchie terug te dringen, de nadruk gelegd op de zorg voor armen en gemarginaliseerden, en verontschuldigingen aangeboden voor de zonden van de katholieke kerk. Ook heeft hij de dialoog gezocht met andere stromingen binnen het christendom, waaronder de orthodoxen en evangelischen, en hij heeft openlijk contact gezocht met moslims.
Internationaal zien we dat evangelicale christenen zijn vriendelijke gebaren over het algemeen hebben gewaardeerd, al blijven de theologische verschillen tussen protestanten en katholieken een spanningsveld. Dit geldt zeker in contexten waarin de relaties tussen evangelischen en katholieken soms onder druk staan.
"We zijn dankbaar dat er in Nederland een goede verhouding is, wat ook zichtbaar wordt in de samenwerking rondom de Week van gebed voor eenheid," aldus Martine Versteeg, directeur van MissieNederland.
In november 2015 stuurde Franciscus een brief aan de historische Tirana-consultatie over discriminatie, vervolging en martelaarschap, als reactie op de toenemende druk op christelijke gemeenschappen wereldwijd. Daarin vatte hij de relatie samen die hij wenste met de rest van het christendom:
“In verschillende delen van de wereld is het getuigenis van Christus, een gedeelde ervaring geworden van katholieken, orthodoxen, anglicanen, protestanten, evangelischen en pinksterchristenen – een ervaring die dieper en sterker is dan de verschillen die onze kerken en kerkelijke gemeenschappen nog steeds van elkaar scheiden.”
Dit in memoriam is gedeeltelijk overgenomen van de World Evangelical Alliance.
foto: unsplash