Mijn volk gaat verloren omdat het geen kennis heeft – klaagt de Heer in Hosea 4 vers 6. Onderwijs heeft in de Bijbel een belangrijke plek. Ouders worden opgeroepen hun kinderen de verbondsregels van de Heer in te prenten.
In Handelingen 2 vers 42 wordt onderwijs als één van de vier pijlers van een levende gemeente getekend: naast gemeenschap, het breken van het brood en gebed. Dit onderwijs vond plaats in de huiskerken. Het was een gemeenschappelijk en intergenerationeel gebeuren met een geweldige dynamiek. Zo kon het geloof in Jezus Christus zich ook zo snel verspreiden in het hele Middellandse zee gebied. Al in de vroege kerk vond een zekere systematisering plaats van het onderwijs. De bekende Apostolische Geloofsbelijdenis (12 artikelen) is waarschijnlijk de oudste bekende catechisatiemethode die haar plaats had in het dooponderwijs.
Praktisch
De Reformatoren zagen het grote belang van onderwijs aan gemeenteleden onmiddellijk in. Van de viering van de eucharistie verschoof het accent naar de bediening van het Woord. Niet in een kerktaal – het latijn – maar in de volkstaal. Algauw ontstond ook de speciale ‘leerdienst’: er was een grote behoefte aan Bijbels onderwijs, omdat het kerkvolk eeuwenlang dom was gehouden.
Naast Bijbelse geschiedenis werd ook steeds meer nadruk gelegd op de kern van het geloof: de 12 artikelen, de 10 geboden en het Onze Vader. Dit zie je bijvoorbeeld terug in de Heidelbergse Catechismus. Je zou het dé discipelschapsmethode van de Reformatie kunnen noemen. Het draaide bij dat onderwijs niet alleen om dingen uit je hoofd leren, maar juist om praktische kennis die in he tleven van elke dag werd uitgeleefd.
Levenskennis
Leren is dus altijd de motor geweest voor grote bewegingen in de geschiedenis van de Kerk. En onderwijs blijft ook vandaag van groot belang. De vraag is of dat op dezelfde manier moet en kan als een paar eeuwen terug. Ik denk van niet. We zijn veel minder gaan lezen, maar googlen relevante informatie bij elkaar. Hoe kunnen wij volgelingen van Jezus Christus vandaag helpen, leren, om hun weg te vinden in de geseculariseerde netwerksamenleving en daarin getuigen van Hem te zijn? Misschien niet in een frontale, monologe ‘leerdienst’, maar via de persoonlijke groeigroep, waarbij het niet alleen maar gaat om intellectuele kennis, regels, dogma’s, maar om ‘levenskennis’. Samen, intergenerationeel, in ieder geval interactief, en vooral ook holistisch en persoonlijk. Met aandacht voor de hele mens en het hele leven.
Gespreksvragen:
- Hoe wordt het leren bij u in de gemeente vorm gegeven?
- Wat is de kracht en wat is de zwakte daarvan?
- Welke nieuwe mogelijkheden ziet u voor leren in deze tijd?
Uit ideaz
Dit artikel werd geschreven voor ideaz 2 van 2014, het praktijkblad over missionair kerk-zijn in wijk en wereld.
