Prepubers (kinderen van 9-12)

Een generatie eerder speelden tien- en elfjarigen met (technisch) lego en barbies. De huidige generatie houdt zich bezig met mobieltjes, playstations en mp3-spelers.

Omslagpunt

Tegenwoordig is het omslagpunt op negenjarige leeftijd. Vanaf die leeftijd spelen ze niet meer met speelgoed, ze kijken naar soaps, clips en films in plaats van naar kinderprogramma’s, ze kleden zich als jongeren, weten veel van muziek, gaan naar (jongeren)disco’s en weten alles van computers.

Volgens de media:

• moeten kinderen met elf jaar volledig voorgelicht zijn op seksueel gebied, inclusief veilig vrijen en het omgaan met een condoom.
• chatten en msn-en in groep acht vrijwel alle kinderen (99%) dagelijks en internetten ze ongeveer een uur per dag.
• drinken kinderen van elf a twaalf jaar af en toe alcohol met medeweten van ouders
• beginnen kinderen van elf jaar met roken
• doen kinderen rond die tijd hun eerste ervaringen op met blowen

Verder:

• stellen kinderen zich veel onafhankelijker op van hun ouders
• toetsen ze ouders en andere opvoeders op echtheid en authenticiteit
• maken kinderen op school hun eigen leerdoelen.
• besluiten kinderen ongeveer tussen hun achtste en elfde of ze willen geloven in de God die hun ouders voorleven.
• en zijn ze beter in onderhandelingsvaardigheden dan hun ouders

De media bewaren voor deze leeftijdsgroep geen enkel taboe. Alles krijgen ze te zien. Aanbieders van hebbedingen weten precies hoe ze deze leeftijdsgroep moeten benaderen om keuzes te maken en invloed uit te oefenen op aankopen van hun ouders.

KGOY-syndroom

Prepubertijd wordt het KGOY-syndroom genoemd: Kids Getting Older Younger. Op steeds jongere leeftijd wordt steeds meer van kinderen verwacht. Ze maken 'eerder' kennis met de wereld. De media informeren hen uitgebreid over dierenleed, seksualiteit en oorlog en ook op school moeten ze steeds vroeger keuzes maken. Er rust steeds meer verantwoordelijkheid op hun schouders.

Multitaskers

Daarnaast wordt de term ‘multitaskers’ gebruikt voor de jongeren van nu: ze kunnen veel dingen tegelijk. Televisie, tijdschriften, radio, websites en weblogs - jongeren gebruiken al deze media intensief en vaak ook tegelijkertijd. Daarin zappen ze moeiteloos van het ene naar het andere kanaal, van de ene naar de andere URL, tegelijkertijd bellend, sms-end en chattend met hun vrienden en bekenden. Ook leren ze op een andere manier: niet meer lineair, zoals hun voorgangers gewend zijn, maar lateraal. Ze halen hun informatie overal vandaan.

Verlegenheid

Ondertussen zitten ouders met een 'opvoedingsverlegenheid': hoe ga je hiermee om? Ouders worden onzeker en krijgen het gevoel dat ze hun kinderen niet meer in de hand hebben. En wat doet de kerk met deze kinderen? Is er een visie?

Ontwikkeling van prepubers

Op basis van de ontwikkelingspsychologie kun je het volgende over de ontwikkelingen in deze leeftijdsfase zeggen:

• Lichamelijke groei
  Kenmerken: ongelijke lichamelijke groei waardoor wanverhoudingen ontstaan (slungelachtig), huidproblemen beginnen, seksueel ontwaken, mentaal labieler. Doordat de leeftijdsfase van prepubers eerder begint geldt dit nog lang niet voor alle prepubers. Vaak komen ze er met hun lichamelijke ontwikkeling achteraan, maar ‘moeten’ ze al wel heel veel weten voor ‘daarna’.

• Denkontwikkeling
  Toename van abstract denken. Ze kunnen langzamerhand dingen analyseren en zoeken naar een oplossing. Hun denken is nog steeds concreet, maar vertaald in eenvoudige woorden kunnen ze heel veel begrijpen. Concreet materiaal is niet altijd meer nodig. Zelfs tegenstrijdigheden kunnen naast elkaar bestaan: vegetariër willen worden, maar batterijen in de vuilnisbak gooien.
  Het geheugen is volkomen ontwikkeld. Wat het kind in deze fase leert 'vergeet het zijn leven niet meer.' Ze zijn in staat tot een grote kennisvermeerdering in een relatief korte tijd. Ze zijn leergierig, willen ook meer van achtergronden weten. Ze zitten in de realiteitsperiode en ontdekken de wereld. Tijd- en afstandsbesef zijn nu aanwezig.

• Losmakingsproces
  Eigenlijk zitten ze nog heel erg klem tussen het verlangen van hun ouders en dat van de groep. Maar ze maken zich meer en meer los van ouders door onder meer een kritische houding, experimenteren met regels en normen, opgaan in de groep, zichzelf terugtrekken en zelfstandig optreden. Er ontstaat gedrag, dat lijkt op een primitieve stam: eigen kleding, eigen muziek, eigen signalen, eigen symbolen. Ze kijken graag soaps en zijn slechte eters. Het is ook de leeftijd waarop ze alles op waarde beginnen te toetsen.

• Inlevingvermogen
  Een prepuber kan zich nu goed inleven in de ander en in vraagstukken die buiten hem zelf staan. Ook zelfreflectie begint te komen; kinderen van deze leeftijd kunnen een reactie geven op hun eigen gedrag. Ze kunnen emoties delen met anderen, bijvoorbeeld vreugde en verdriet. Ze leren karakterverschillen accepteren, kunnen ruzies voorkomen en helpen oplossen. Ze zijn vaak erg behulpzaam en meelevend.

• Rechtvaardigheidsgevoel
  Ze ontwikkelen een heel sterk rechtvaardigheidsgevoel. Ze zien alles zwart-wit, ook de fouten van hun eigen ouders. Gevoel voor recht en onrecht ontwikkelt zich sterk, waardoor onrecht, hoe dan ook, niet geaccepteerd wordt. Ze zijn in staat verantwoordelijkheid te dragen. 

Vragen, vragen, vragen
Prepubers zitten vol vragen. Ze verkennen en testen mensen en meningen. Wees beschikbaar om actief te luisteren en oprecht in je eigen houding en mening naar hen toe. Neem ze serieus. Je hoeft hun kleding en muziek niet mooi te vinden, maar probeer er iets van te snappen. Een 'echt' geloofsvoorbeeld is van 'levensbelang' in deze fase. Ze moeten zien dat het geloof invloed heeft in het leven van volwassenen om hen heen. Ze willen vooral de 'betekenis' van veel dingen weten. Wat betekent dat geloof nu eigenlijk voor mij? Wat heb ik aan het geloof op maandag? En in de kerk moet het wel een beetje 'leuk' zijn.
Een discussie naar aanleiding van bijvoorbeeld een stelling als verwerking werkt bij deze groep al heel goed.

Kerk & prepubers
Op grond van de ontwikkeling die deze kinderen doormaken heb je als kerk heel veel kansen om bij ze aan te sluiten. Ze worden materialistischer, maar ook idealistischer: ze zijn begaan met het milieu, bedreigde diersoorten en slachtoffers van oorlogen en natuurrampen.
Daarnaast worden relaties met anderen belangrijker. Dat betekent dat je in de kerk echt kunt investeren in personen die er speciaal voor hen zijn. Denk na over goede voorbeeldfiguren, mensen die er speciaal voor hen willen zijn. Prepubers hebben ook heel duidelijk behoefte als groep aan een 'eigen' duidelijke plaats en functie in de kerk. Ze willen graag dingen 'samen' doen. Er zijn tal van activiteiten te verzinnen waarbij dat tot zijn recht kan komen. Kinderen van deze leeftijd weten veel van de nieuwe media. Ze laten zich er door inspireren. Gebruik dat. En betrek ze er bij. Ze hebben de neiging zich tegen grenzen te verzetten, maar zijn gebaat bij duidelijke en consequente regels. Als een kind zich tegen die regels verzet kun je heel goed in samenspraak naar een oplossing zoeken. Ze kunnen heel goed leren verantwoordelijkheden te dragen. Zijn die te bedenken in de kerk?

Geloofsontwikkeling

Wat betreft hun geloofsontwikkeling kunnen ze vanuit hun denkontwikkeling veel meer begrijpen. De fase die ze nu ingaan noem je: geordend geloof. Ze willen alles verstandelijk bevatten. Twijfel en kritische vragen zijn bedoeld om alles dieper te doorgronden en niet persoonlijk bedoeld.
In deze fase kunnen ze al heel goed woorden geven aan hun geloof. Zo ontwikkelt het geloof zich en gaan ze nog meer vragen stellen. Ze zijn in staat keuzes te maken. In deze fase kunnen ze zeggen: Jezus is mijn Heer. De meeste kinderen maken die keuze dan ook in deze leeftijdsfase. Feitelijk leggen ze dan al hun basisgeloof vast: dit wat mijn ouders geloven, dit wat ik in de kerk hoor, daar wil ik verder in…..

Prepubers thuis

Zorg dat je communiceert; praat niet tegen ze, maar praat met ze. Begin daar al mee als ze jong zijn. Gezinstijd, gezinsoverleg, vader-zoonuitjes, moeder-dochteractiviteiten. Zorg dat je regelmatig tijd met ze hebt. Groei in die communicatie met ze mee. Praat met ze over dingen die hen interesseren.
En als je daar mee niet binnenkomt: doe dingen met ze. Zoals je gaat stoeien en voetballen, ga je ook internetten, want hoeveel tijd is je kind daar mee bezig en weet jij wat hij of zij dan doet? Op welke pagina’s komt hij en hoe zoekt het dingen? Wat doet het op school op de computer en welke spellen speelt het zoal?
Laat je kind eens uitleggen hoe je moet MSN-en en ga dat vervolgens ook zelf met je kind doen. Dan kom je binnen in die wereld waar je kind feitelijk alleen opereert. En als er dan iets voorbij komt waar je kind hulp bij zou moeten hebben (en willen) ben je dan in de buurt?

Verder: wees echt en eerlijk. Laat zien hoe jij zoekt naar antwoorden in je leven, hoe jij leeft met God, waarom jij bepaalde keuzes maakt.

Thuis en in de kerk kun je de uitdaging aangaan om een soort geloofsschrift te maken. Laat ze regelmatig waarheden opschrijven en er achteraan wat dat voor hen zelf betekent. Begin daarmee op negen- a tienjarige leeftijd. Biedt volgens een plan de basis van het geloof aan. Koppel dat aan hun belangstellingswereld en maak de vertaalslag altijd naar hun dagelijks leven. Praat regelmatig over de keuze die ze kunnen maken voor God.

Basis voor tienertijd

En als ze dan ‘overgaan’ naar de ‘tieners’, daag ze uit om te delen van wat ze geleerd hebben op de zondagsschool. Laat ze vertellen wie Jezus voor ze is. Het geeft een stevige basis voor de roerige tienertijd. En als ze het dan toch (even) anders doen dan de ‘groten’ hadden verwacht, dan ligt er wel die basis, uitgesproken woorden die via hun hart zijn gegaan.