De hele gemeente enthousiast voor evangelisatie?

8 augustus 2011
  • Profielafbeelding van Vincenza La Porta
    Door:
    Vincenza La Porta

Hoe krijg je een kerk mee in missionair denken en werken? Harm en Esther van Schie, lid van de Protestantse Sint Jansgemeente in Gouda, zijn daar de afgelopen tien jaar mee bezig geweest.

Het begon allemaal met een sterk verlangen om als kerk meer naar buiten te treden. Esther: “Het was een soort innerlijke drive die groeide en het werd het vinden van onze gezinsbestemming. Waarom we willen evangeliseren? Allereerst omdat we geloven dat het eenvoudigweg de kerntaak is van de kerk. Het is toch verbijsterend dat we als kerk kennelijk niet geloven in de doctrine van de hel en de hemel en dat we zo egoïstisch zijn dat we onze buren niet over God vertellen? Verder zagen we de ineffectiviteit van goedbedoelde acties. Letterlijk en figuurlijk zonde. Kerkleden die in hun dagelijkse leven bedrijven leiden en hoge posities bekleden, leken wat evangelisatie betreft zeer amateuristisch te werken. God radicaal willen volgen, betekent ook al je gaven en talenten inzetten voor zijn Koninkrijk. Bovenal hadden we een diep verlangen om God door zijn Geest aan het werk te zien in de wereld en ook in onszelf”

Resultaat

“Na de geboorte van onze tweede zijn we gewoon aan de slag gegaan. Eerst hebben we uitgeprobeerd wat we toen wisten over evangelisatie: we startten met het opzetten van dingen als Dabar-in-de-stad, straatwerk, folderen, kraamwerk. We probeerden een scala aan ideeën uit (zie kader). Al snel kwamen we erachter dat sommige dingen wel werken en andere niet. We keken goed naar resultaat: Hoeveel mensen komen er na een actie tot geloof? Soms is dat lastig meetbaar, maar het is wel goed na te gaan hoeveel mensen er na een actie bij de gemeente aanhaken. Ook keken we heel eenvoudig naar de kosten en baten. Hoe ben je effectief missionair bezig met langetermijnresultaten? Dat betekende ook dat we er dingen uitgooiden. Straatwerk, bijvoorbeeld, leverde meestal meer irritaties op dan resultaat, dus dat deden we niet meer. De Alpha-cursus daarentegen bleek goed te werken, dus dat bouwden we uit. Een van de uitgangspunten hierbij is altijd geweest dat we het niet alleen wilden doen, maar met en vanuit de gemeente. De reden is simpel: Je kunt al je tijd besteden aan het zelf doen van evangelisatiewerk, maar je kunt ook anderen aansturen. Dan zijn er per saldo veel meer mensen bezig.”

Bottom-up

De kerk merkte de inzet van Harm en Esther op en benoemde Harm tot evangelisatieouderling. Harm: “Er lag toen al een document vanuit de kerkenraad: ‘Gaat dan heden uit’. Hierin focusten ze vooral op vriendschapsevangelisatie en deelname aan enkele - overigens heel goede - interkerkelijke evangelisatieprojecten. Maar in de praktijk waren er niet veel gemeenteleden bij betrokken en was er bijna niets dat qua naam gerelateerd was aan onze gemeente. Wel was er een kleine evangelisatiecommissie. Die vormden we om tot missionair team. Daarin zaten beide evangelisatieouderlingen (De Sint Jan bestaat uit twee wijkgemeenten, red.), de predikant en nog een aantal losse leden. Als gemeente doorliepen we een aantal stappen. In eerste instantie was het meer een bottom-up proces dan iets dat vanuit de kerkenraad gestuurd werd.

Leren door doen

De gemeente kregen we mee door te blijven communiceren. Vergeet nooit de pr binnen de kerk. Zelfs de meest sceptische mensen zijn bereid om dingen te zien als ze ontdekken dat evangelisatiewerk wat oplevert. Leg de zegen daarom altijd terug in de gemeente. Communiceer bezoekersaantallen, resultaten, et cetera, ook van moeilijke dingen trouwens, zodat betrokkenheid handen en voeten krijgt. Onze predikant gaf in zijn prediking ook regelmatig aandacht aan dit thema. Vanuit de Bijbel rustte hij mensen zo toe om missionair te zijn. Als er dan tegelijkertijd de mogelijkheid is om met activiteiten mee te doen, werkt dat. ‘Leren door doen’ is een goede methode. Vraag mensen een Alpha-cursus te geven en vervolgens ontdekken ze vanzelf of ze missionaire gaven hebben of niet.

Heel stimulerend was het als toetreders belijdenis deden en gedoopt werden. Dan werd het resultaat ineens heel zichtbaar. Als je kort daarna vrijwilligers vroeg waren er veel aanmeldingen. “Het kan dus! Daar wil ik aan meewerken!” Het verraste ons hoeveel enthousiaste gemeenteleden eigenlijk stonden te trappelen om ingezet te worden. Zolang je maar zaken aanbiedt waar ze de zin van inzien en die bij hun talenten passen!”

Buikpijn

Toch was het werk lang niet altijd makkelijk. Esther: “De kloof tussen de cultuur van de kerk en de samenleving is heel groot. Als missionair team zit je daar tussenin. Snel zit je teveel aan de kant van de kerk en dan bereik je de mensen niet meer. Maar je kunt ook teveel aan de kant van de samenleving zitten en dan begrijpt je gemeente niet meer wat je aan het doen bent. Een voorbeeld daarvan zijn de kerstnachtdiensten. Eerst waren die in de Sint Jan in Gouda zeer kerkelijk qua vorm en bereikten we daar nauwelijks nieuwe mensen mee. In ieder geval geen aanhakers. Vervolgens hebben we ze eigentijds omgevormd, uiteraard wel met het belangrijkste: de kern van het geloof. Toen bereikten we de mensen wel.” Maar ook daarin is gevoeligheid naar kerk en samenleving belangrijk, merkten ze. “Op een gegeven moment hadden we een balletdanseres in de kerstnachtdienst: daar kregen een aantal gemeenteleden toch wel heel veel buikpijn van. De volgende jaren hebben we het daarom weer wat rustiger aan gedaan, maar we gingen gewoon door.”

Kerkcultuur

Harm: “Hoewel er heel veel goeds gebeurde, is het missionair worden van een bestaande kerk ook ingewikkeld. Een grote kerk is een heel log wezen. Ons ging het vaak te langzaam. De gemeente, vooral de kerkenraden, ging het vaak veel te snel. Wij wilden graag verder, meer doen. Met name op het gebied van de eredienst bleek dit echter heel moeizaam. Terwijl we ondertussen wel telkens geconfronteerd werden met nieuwe gelovigen die –zeker long term- niet konden aanhaken in de eredienst gezien de enorme kloof tussen de cultuur binnen en buiten de kerk. Dat was frustrerend: mensen kwijtraken en gelijktijdig zien dat het maken van een stap als gemeente niet mogelijk is. Persoonlijk hebben we in deze periode herhaaldelijk frisse tegenwind vanuit de gemeente ervaren. Ons hoofd stak nu eenmaal een beetje boven het maaiveld uit.”

Open kerk

Na tien jaar werken was het missionaire werk vast onderdeel van het beleidsplan geworden. Er functioneerde een missionair team met allerlei commissies en er was een betaalde missionair werker aangesteld. Ook had de kerk in de stad de naam gekregen een ‘open kerk’ te zijn, waren er op jaarbasis zo’n driehonderd vrijwilligers op alle niveaus betrokken en was er een ‘stappenplan’ om als buitenstaander de binnen te komen, inclusief allerlei activiteiten en cursusmogelijkheden. Het missionair bewustzijn onder de gemeenteleden was enorm gegroeid. Voor de Van Schie’s tijd om verder te trekken. Ze droegen hun werk over aan een ander echtpaar en zijn inmiddels betrokken bij de ontwikkeling van een internationale (ICF)gemeente in Gouda.

Ga door

Wat ze kerken graag willen meegeven? “Ga niet door met niet-effectieve evangelisatiemethoden onder het motto: God moet de wasdom geven. Geef ruimte geven aan nieuwe manieren en wees niet bang voor reacties uit de gemeente. Ga gewoon aan de slag, vertrouw op God, wees creatief, bid en houd vol! Er is absoluut openheid voor het evangelie. We hebben veel mensen tot geloof zien komen. Verkondig het Woord, in de taal en cultuur van onze tijd en onze samenleving. Blijf je ook realiseren dat God zegent en regelmatig mensen tot geloof brengt ondanks ons handelen!”

Proces Sint Jan in het kort:

  • Enkelingen krijgen visie en proberen dingen uit
  • Gewone gemeenteleden worden erbij betrokken
  • Er ontstaan ‘best practices’, resultaat/zegen
  • Kerkenraad ziet het welwillend aan
  • Er vormt zich een missionair team
  • Betrokkenheid predikant groeit
  • Predikant deelt visie, preekt erover
  • Betrokkenheid gemeente groeit door veel mensen kleine/passende taken te geven
  • Veel gemeenteleden geven Alpha-cursus en krijgen daardoor begrip voor de doelgroep
  • In kerkenraden wordt visie steeds meer gedragen, er komt geld voor vrij
  • Missionair beleid komt in beleidsplan terecht
  • Toetreders worden gedoopt in de gemeente, dit geeft weer spin off, et cetera
  • Werk groeit, kerk stelt missionair werker aan

Uit idea(z)

Dit artikel werd geschreven voor idea 3 van 2010. idea is opgevolgd door ideaz, het praktijkblad over missionair kerk-zijn in wijk en wereld.

Wellicht vind je dit ook interessant

Er gewoon zijn: aansluiten bij wat God doet

Onze buurtbarbecue loopt ten einde. Alles is weer opgeruimd. We zitten nog even na te praten en dan wandelt ineens Abdi …
Lees verder

Is het wel terecht om te geloven in de kracht van de lokale kerk?

Is het terecht om te geloven in de kracht van de lokale kerk? En hoe nadrukkelijk moet je dan als kerk aanwezig zijn in …
Lees verder

Zo strijden kerken in Congo voor gelijkwaardigheid tussen man en vrouw

Geweld is in de Democratische Republiek Congo (DRC) helaas aan de orde van de dag en je komt het tegen in alle lagen van…
Lees verder

Vier actuele thema's voor de kerk

De minst bereikte volken

De kerk heeft een boodschap die voor ieder mens van levensbelang is. Maar hoe horen mensen dit als zij in een gebied leven waar nog niemand van Jezus heeft gehoord?
Verken dit thema

Samen Jong

De kerk is een plek waar mensen het geloof en het leven ontdekken, onderzoeken en beoefenen. Maar wat als jonge mensen de aansluiting niet meer zo goed weten te vinden?
Verken dit thema

Zie de wereld

Wat is vandaag de dag de rol van de Nederlandse kerk? Zien we de wereld nog? Wat gebeurt er met ons als we met de ogen van Jezus naar de wereld kijken?
Verken dit thema

Heel de schepping

Onze omgang met de schepping heeft alles te maken met het brengen van leven in de wereld. Voor mensen in kwetsbare gebieden en voor komende generaties. Welke rol heeft de kerk?
Verken dit thema